بررسی و مقایسه سبک شناختی بخش اول و دوم تذکر? الاولیاء

چکیده : تذکره الاولیاء تنها اثر منثور شیخ فرید الدین ابو حامد محمد بن ابراهیم عطار نیشابوری درباره سرگذشت و کرامتها و سخنان و اندیشه های هفتاد و دو تن از بزرگان عرفان تا عصر عطار است که در نیمه دوم سده یششم هجری به زبان ساده و نثری روان نوشته شده است . تذکره الاولیاء دارای پیوستی است که تعداد باب های این پیوست در نسخه های خطی باز مانده که در سده های گوناگون نوشته شده است از بیست تا بیست و پنج شرح حال است که برخی از پژوهشگران معتقدند که بابهای پیوست کار عطار نیست و شخص یا اشخاصی آن را به تذکره الاولیاء افزوده اند . در این پژوهش به بررسی جنبه های سبک شناختی بخش اول و دوم تذکره الاولیاء با توجه به رویکرد متن بنیاد و سبک شناسی لایه ای پرداخته شده است و هدف از آن ، بررسی ویژگی های سبکی در سه سطح زبانی و ادبی و فکری است . سطح زبانی و ادبی خود از بخش های متعددی تشکیل شده اند و هر یک از این بخش ها و زیر شاخه ها به طور دقیق بررسی شد. ماحصل این بررسی اینکه تذکره الاولیاء از آثار منثور ادبی است که به نثر سبک سامانی نوشته شده و جز پاره ای موارد که آن هم نمی توان به طور قطع و یقین کار عطار دانست ، تمام ویژگیهای سبک سامانی در آن موجود است . پس تازگی کار عطار را نه در کاربردهای زبانی بلکه در استفاده و بهره گیری او از سادگی و ایجاز کلام باید دانست . بررسی و مقایسه بخش اول و دوم تذکره الاولیاء برخی تفاوت های سبکی بین دو بخش را نشان می دهد . از جمله اینکه بخش اول با در برداشتن انواع مختلف سجع از قبیل سجع متوازی ، مطرف و متوازن به طبیعت زبان نزدیک تر است و هماهنگی تام و تمام بین مقدمه مسجع با متن شرح حال از جهت معنایی و ایجاز کلام ، نمایانگر قلم عطار نیشابوری است . کاربرد تصنعی سجع و بهره گیری فراوان از سجع متوازی در بخش دوم و وجود تعارض بین مقدمه مسجع و متن شرح حال از جهت معنایی ، اطناب در بیان شرح حال ها و کهنگی زبان و استفاده افراطی از ویژگی های کهن زبانی در بخش دوم فرض الحاقی بودن بخش دوم تذکره الاولیاء را تقویت می کند . کلید واژه ها : عطار ، بررسی سبک شناختی ، بخش اول تذکره الاولیاء ، بخش دوم تذکره الاولیاء